Onbehagen in de schriftcultuur

Adriaan van der Weel beschrijft de opkomst van de grote commerciële markt voor vermaakslectuur in de negentiende eeuw. Hij presenteert hier een nieuwe, boekhistorische kijk op de processen van democratisering en emancipatie in de Nederlandse samenleving van de negentiende eeuw.

Nederland leerde in de negentiende eeuw massaal lezen door allerlei onderwijsvernieuwingen en initiatieven om het volk te verheffen. Als gevolg daarvan ontstond een grote commerciële markt voor ontspanningslectuur. Over de manier waarop die tot stand kwam en functioneerde is weinig bekend. Dat die markt bediend werd door de reguliere gevestigde boekhandel bleek niet vanzelfsprekend te zijn. De boekhandel kampte hevig met de onzekerheid en de uitdagingen die het gevolg waren van technologische veranderingen en schaalvergroting op de boekenmarkt. Maar meer nog had hij het moeilijk met de sociale verandering die daarmee gepaard ging.

Uiteindelijk betekenden de negentiende-eeuwse ontwikkelingen in de boekhandel niet minder dan de teloorgang van het lezen als onderscheidend kenmerk van de elite, en zo, in laatste instantie, het slechten van de standenmaatschappij.