De Maastrichtse School

Met een afscheidsrede, gewijd aan het reilen en zeilen van de ‘Maastrichtse School’, nam Prof. mr. Twan Tak op 19 december afscheid van de Universiteit Maastricht. Hij was sinds 1983 verbonden aan deze universiteit als ‘hoogleraar in het recht, in het bijzonder in het staatsrecht en het bestuursrecht’. Professor Tak is behalve grondlegger van de Maastrichtse School een fervent pleitbezorger van de rechtsbescherming van burgers in Nederland. In zijn omvangrijke standaardwerk Het Nederlands bestuursprocesrecht in theorie en praktijk stelt hij dat de status van die rechtsbescherming nog steeds ‘uiterst zorgwekkend’ is. Een stelling die in 2002 leidde tot een conflict met de overheid.

De hoofdlijn in het wetenschappelijk onderzoek van prof. mr. Tak is steeds geweest: de Grondslagen van de taakuitoefening door de overheid. Hij is een kenner bij uitstek van het bestuursrecht en bouwde ook naam op als expert op het terrein van privaatrechtelijk handelen van de overheid. De ‘Maastrichtse School’, een eigenzinnige groep wetenschappers van de Maastrichtse rechtenfaculteit die zich tot eind jaren negentig met name profileerde op de wetenschappelijke gedachtewisseling en polemieken, was ook een kritisch volger van de overheid en haar bevoegdheden. Volgens de leden van de school is de mens het fundament van het recht en de menselijke gelijkwaardigheid de maatstaf van dat recht.

In de eerste druk van zijn standaardwerk Het Nederlands bestuursprocesrecht in theorie en praktijk concludeerde hij in 2002 onder meer dat het systeem van rechtsbescherming van de burger tegen de overheid alarmerende vormen heeft aangenomen. Met name de Raad van State moet het daarbij ontgelden: wie eerst de regering adviseert over wetgeving, kan daarna niet meer als rechter individuele gevallen aan dezelfde wetten toetsen, stelt Tak. Het SP-tweede kamerlid De Wit kreeg op vragen hierover kort na de publicatie van de verantwoordelijke bewindslieden Balkenende, Remkes en Donner te horen dat ‘de bevindingen van prof. Tak niet op gedegen wetenschappelijk onderzoek berustten, maar op impressies.’ Hierop diende de hoogleraar een klacht in bij de Nationale Ombudsman wegens misleiding van de Tweede Kamer, die gegrond werd verklaard. Op de flaptekst van de derde druk van zijn boek, concludeert hij echter dat de rechtsbescherming van de burger onder de opvolgende drukken steeds zorgwekkender blijkt te worden.

Behalve hoogleraar is Twan Tak sinds 1984 raadsheer in de Centrale Raad van Beroep, en actief als adviseur en vertegenwoordiger in bestuursrechtelijke procedures voor Bureau Bestuursjuridische Advisering te Meerssen, waaraan hij na zijn emeritaat per 1 januari 2008 zijn volle werkzame dagen wijdt met adviezen aan advocatuur en overheid.